Sau 8 năm triển khai thực hiện, trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam đã tích cực triển khai thực hiện đạt được kết quả thiết thực, góp phần vào thành công chung của cả nước.

Đoàn kiểm tra Trung ương kiểm tra thực hiện Chỉ thị 43 tại tỉnh Lạng Sơn

1. Về xây dựng, ban hành các văn bản quy định liên quan đến khắc phục hậu quả chất độc hóa học.

Hội đã ban hành các Quyết định: Về việc thành lập Ban chỉ đạo xây dựng Trung tâm Bảo trợ xã hội, nuôi dưỡng, phục hồi chức năng, dạy nghề cho nạn nhân CĐDC; Thành lập Ban chỉ đạo vụ kiện, thực hiện nhiệm vụ đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân; Thành lập Ban chỉ đạo sơ kết Thông báo Kết luận số 292-TB/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa X. Trên cơ sở đó báo cáo Ban Dân vận Trung ương trình Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 43 - CT/TW ngày 14/5/2015 về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam;

Hội ban hành Hướng dẫn số 144/HD - TWH về thực hiện Chỉ thị số 43-CT/TW của Ban Bí thư;

Hội ban hành Kế hoạch kiểm tra, nắm tình hình thực hiện Chỉ thị số 43-CT/TW tại 51 tỉnh, thành; Kế hoạch sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị 43. Hội đã có Báo cáo sơ kết 3 năm thực hiện chỉ thị số 43 - CT/TW của Ban Bí thư gửi Ban Dân vân Trung ương.

2. Về thực hiện các nhiệm vụ, dự án, đề án

a). Kết quả vận động nguồn lực chăm sóc nạn nhân.

Từ năm 2012 đến nay toàn Hội đã vận động Quỹ được 2.045 tỷ 584 triệu đồng; trong đó các tổ chức, cá nhân trong nước ủng hộ 1.925 tỷ 125 triệu đồng; các tổ chức, cá nhân nước ngoài ủng hộ 120 tỷ 459 triệu đồng.

Tiền quỹ được quản lý chặt chẽ, sử dụng có hiệu quả, đúng mục đích chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân; hỗ trợ xây nhà tình nghĩa; cấp học bổng, tổ chức cho con nạn nhân đi học nước ngoài; hỗ trợ tìm việc làm; khám, chữa bệnh; hỗ trợ vốn sản xuất, trợ cấp khắc phục thiên tai…..

Đến nay, Hội đã có 26 Trung tâm nuôi dưỡng theo 2 mô hình (17 Trung tâm nuôi dưỡng thuộc tỉnh, thành hội quản lý và xây dựng 9 công trình nuôi dưỡng nạn nhân CĐDC trong Trung tâm bảo trợ xã hội thuộc Sở LĐTB-XH tỉnh, thành), nuôi dưỡng trên 1000 cháu. Các Trung tâm nuôi dưỡng đã trở thành “mái ấm” của các nạn nhân, góp phần giảm bớt khó khăn và đưa các nạn nhân sớm hòa nhập cộng đồng.

Hiện nay toàn hội Hội có 11cơ sở xông hơi giải độc, trong đó 9 cơ sở đã hoạt động là: Cơ sở thuộc Trung ương Hội, Quảng Ninh, Thái Bình, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Đà Nẵng, Gia Lai, Lâm Đồng, Bình Định. Đã xông hơi được trên 500 đợt, với trên 10.000 lượt người. Xông hơi, giải độc đã góp phần cải thiện đáng kể sức khoẻ cho nạn nhân và các cựu chiến binh.

b) Về nhiệm vụ đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân.

Hội luôn kiên định, kiên trì, tiếp tục cuộc vận động đấu tranh đòi công lý

phù hợp với đường lối, chủ trương đối ngoại của Đảng, Nhà nước.

- Từ ngày 30/1/2004 - 2/3/2009, Hội tiến hành vụ kiện, kiện 37 Công ty hoá chất Mỹ đã sản xuất và cung cấp hoá chất độc cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam. Mặc dù Toà án Mỹ từ chối thụ lý vụ kiện, nhưng vụ kiện đã giành được thắng lợi quan trọng về xã hội và nhân văn, đạt được thành công về nhiều mặt. Đặc biệt đã làm cho nhân dân trong nước và thế giới hiểu rõ hơn về bản chất của cuộc chiến tranh hóa học, thảm hoạ da cam ở Việt Nam; thu hút sự quan tâm của dư luận trong nước và quốc tế, đặc biệt là dư luận ở ngay nước Mỹ. Thông qua đấu tranh đòi công lý của nạn nhân chất độc da cam Việt nam, góp phần hình thành phong trào mang tính Quốc tế đấu tranh chống chiến tranh hoá học, đòi Mỹ bồi thường thiệt hại cho nhân dân Việt Nam. Trên cơ sở đó, góp phần thúc đẩy phía Hoa Kỳ có những bước đi thể hiện trách nhiệm tham gia thanh khiết các “điểm nóng” và hỗ trợ cho Người khuyết tật, trong đó có nạn nhân chất độc da cam tại 8 tỉnh.

- Sau khi Toà án Hoa Kỳ từ chối thụ lý vụ kiện của nạn nhân CĐDC Việt Nam, theo sáng kiến của Hội Luật gia dân chủ quốc tế, Toà án Lương tâm Nhân dân Quốc tế về chất da cam đã được tổ chức tại Paris (Thủ đô Cộng hoà Pháp) từ ngày 16 - 17/5/2009. Dựa trên các điều luật quốc tế, Tòa khẳng định: “việc sử dụng dioxin là một tội ác chiến tranh chống loài người”. Tòa phán quyết: “Chính phủ Mỹ là thủ phạm sử dụng chất dioxin mà hậu quả của nó đối với môi trường Việt Nam có thể coi là “diệt chủng môi trường”; các công ty hóa chất Mỹ là tòng phạm trong các hành động của Chính phủ Mỹ. Chính phủ Mỹ và các công ty hoá chất cung cấp CĐDC phải bồi thường toàn bộ cho các nạn nhân CĐDC và gia đình họ, phải có trách nhiệm làm sạch môi trường, tẩy sạch CĐDC khỏi các vùng đất và nước bị nhiễm độc ở Việt Nam, đặc biệt là tại các “điểm nóng” xung quanh các căn cứ quân sự cũ của quân đội Mỹ”.

- Hội tiếp tục phối hợp với Hội Luật gia Dân chủ Quốc tế và một số luật sư Mỹ chuẩn bị tiến hành vụ kiện mới. Hội tích cực ủng hộ bà Trần Tố Nga (người Pháp, gốc Việt) khởi kiện 26 công ty hóa chất Hoa Kỳ tại Tòa Đại hình Evry, Pháp; vận động ủng hộ vụ kiện được trên 2,7 tỉ đồng và 800.000 chữ ký. Lãnh đạo Hội đã tiếp xúc với một số cơ quan Chính phủ, Bộ Ngoại giao và một số nghị sĩ Mỹ để vận động trình Quốc hội Mỹ 4 dự luật bênh vực nạn nhân chất độc da cam Việt Nam.

c. Về thực hiện dự án, đề án, đề tài.

- Hội đã phối hợp với Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga; Bệnh viện Trung ương Quân đội 108; Bệnh viện Trung ương Huế và 28 tỉnh, thành hội ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam điều tra, thống kê, lập hàng ngàn hồ sơ nạn nhân thuộc nhiều đối tượng, nhiều thế hệ và hồ sơ gia đình nạn nhân đặc biệt khó khăn. Phối hợp với Trung tâm Nhiệt đới Việt Nga điều tra, khảo sát tình trạng sức khỏe và việc thực hiện chế độ chính sách đối với người bị phơi nhiễm dioxin là cán bộ, chiến sĩ, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân viên quốc phòng và người thân của họ ở Công ty 78 Binh đoàn 15. Hợp tác khoa học với các nhà khoa học Mỹ, Pháp, Đức, Nhật, Nga và các nhà khoa học trong nước trong việc đánh giá hậu quả chất độc da cam/dioxin đối với sức khỏe con người; Hợp tác với Tổ chức ABLE Châu Á Thái Bình Dương (Mỹ) và EDRT (Australia) triển khai 2 dự án xông hơi, giải độc cho nạn nhân chất độc da cam. Soạn thảo tiêu chí nạn nhân để tham gia hội thảo do Bộ Y tế tổ chức. Soạn thảo Đề cương “Lượng giá thiệt hại đối với sức khỏe con người do hậu quả chất độc hóa học/dioxin”, theo yêu cầu của Ban chỉ đạo 33. Phát hành cuốn “Dioxin trong chiến tranh, công nghiệp và môi trường”; “ Một số tư liệu về bằng chứng của cuộc chiến tranh hóa học do Mỹ tiến hành ở Việt Nam-12/2019”…

- Hội đã tổ chức khảo sát điều tra nạn nhân thế hệ thứ 3 (cháu) tại một số tỉnh, thành.

- Tháng 8/2011, Hội tổ chức Hội nghị quốc tế nạn nhân chất độc da cam lần thứ 2, với chủ đề “Vì nạn nhân chất độc da cam và vì tương lai nhân loại”, với sự tham gia của hơn 100 đại biểu từ khắp nơi trên thế giới gồm: các nạn nhân chất độc da cam, nạn nhân của các loại chất độc hóa học khác, các nhà khoa học, các luật sư, các nhà hoạt động xã hội. Đến dự có Bà Nguyễn Thị Bình - nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch danh dự Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam; Bà Nguyễn Thị Kim Tiến - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế, đại diện các ban, ngành của Trung ương và thành phố Hà Nội.

- Từ tháng 8/2012, Hội đã chủ trì Đề tài khoa học cấp nhà nước "Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của chính sách đối với nạn nhân chất độc da cam/dioxin; đề xuất phương hướng, giải pháp chỉnh sửa, bổ sung và hoàn thiện", mã số KHCN - 33.9/11-15. Đề tài gồm 34 chuyên đề, nêu 6 nội dung, 7 giải pháp và 12 kiến nghị cụ thể về bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện chính sách đối với nạn nhân chất độc da cam. Đến tháng 1/2016, Đề tài đã được nghiệm thu ở cấp nhà nước. Hội đồng nghiệm thu đánh giá Đề tài đạt loại khá. Kết quả nghiên cứu đã được sử dụng đưa vào báo cáo đánh giá thực hiện chương trình, kế hoạch hành động khắc phục hậu quả CĐHH. Nhiều kiến nghị của Đề tài được sử dụng trong hoạt động chính sách.

- Năm 2012, năm 2014, Trung ương Hội đã chỉ đạo 6 tỉnh, thành hội (Thái Bình, Quảng Ngãi, Đồng Nai, Quảng Nam, Lào Cai, Bến Tre) tham gia thực hiện Dự án của Bộ Y tế “Tổ chức phục hồi chức năng tại cộng đồng cho nạn nhân CĐDC”.

- Năm 2015 - 2020, Trung ương Hội đã chỉ đạo 6 tỉnh hội ( Đồng Nai, Bình Phước, Tây Ninh, Bình Định, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam) tham gia thực hiện Dự án của USAIDI (Mỹ) về chăm sóc, phục hồi chức năng, hỗ trợ điều kiện sinh hoạt cho nạn nhân chất độc da cam.

Lãnh đạo Trung ương Hội kiểm tra công tác xây dựng điểm về hoạt động Hội tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên

- 8/2016, Hội tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế ‘Đánh giá tác hại của chất độc da cam/dioxin do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam”, Tham gia Hội thảo có các nhà khoa học, quản lý và hoạt động xã hội có uy tín, các nạn nhân đến từ nhiều nước trên thế giới Hoa Kỳ, Nhật Bản, Cộng Hòa Séc, Canađa, Costa Rica, Ấn Độ, Hàn Quốc, Campuchia, Venezuela, Hy Lạp, Chi Lê, Hội Đồng Hòa Bình thế giới.... Hội thảo đã được ông Vũ Đức Đam, Phó Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Ngài Yukio Hatoyama, Cựu Thủ tướng Nhật Bản đến dự, phát biểu.

- Năm 2018, Chủ tịch Hội ban hành Quyết định số 78/QĐ-TWH phê duyệt Đề án mô hình điểm tại Trung tâm bảo trợ (TTBT) xã hội của TW Hội về xông hơi, giải độc cho nạn nhân CĐDC thực hiện Quyết định số 1019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

- Trung ương Hội đã chỉ đạo 11 tỉnh hội tham gia thực hiện Dự án của Bộ Y tế về “ Chăm sóc sức khỏe và Phục hồi chức năng đối với nạn nhân chất độc hóa học/dioxin giai đoạn 2018-2021”.

3. Từ thực tiễn nhiệm vụ khắc phục hậu quả chất độc hóa học, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam kiến nghị, đề xuất:

a. Tổ chức tổng điều tra số lượng nạn nhân CĐHH, có số lượng cụ thể mới họach định được chính sách.

b. Xây dựng tiêu chí nạn nhân CĐDC.

c. Bổ sung chính sách với các đối tượng:

- Do yêu cầu nhiệm vụ phải đảm nhận công việc ở các điểm nóng còn tồn lưu chất độc HH nồng độ cao, sau thời điểm 30/4/1975; thế hệ thứ 3 (cháu) bị phơi nhiễm chất độc Da cam (thực hiện Chỉ thị số 43-CT/TW năm 2015 và Chỉ thị số 14-CT/TW năm 2017 của Ban Bí thư);

- Có chế độ giám định đối với các trường hợp đã mắc 1 bệnh, nay mắc bệnh khác (trong 17 bệnh theo quy định);

- Có chế độ trợ cấp đối với người phục vụ 2 nạn nhân trở lên không tự phục vụ được do bị hậu quả chất độc hóa học;

- Cấp thẻ bảo hiểm Y tế cho thân nhân của người trực tiếp tham gia chiến trường KC bị nhiễm chất độc HH đồng thời là thương binh đều có tỷ lệ suy giảm khả năng lao động dưới 61% (Nếu cộng cả hai tỷ lệ thương tật và bệnh tật thì đối tượng bị suy giảm khả năng lao động trên 61%). Theo đó, khi đối tượng này từ trần thì thân nhân được hưởng tiền tuất;

- Có chính sách đặc thù để hỗ trợ gia đình, hoặc hỗ trợ nuôi dưỡng tập trung ở những cơ sở của nhà nước, hoặc chính sách khuyến khích xã hội hóa đối với những gia đình có nhiều nạn nhân thế hệ thứ hai, thứ ba. Đặc biệt những nạn nhân không có khả năng lao động nhưng không còn người thân nương tựa.

d. Tiếp tục tẩy độc đối với môi trường ở các điểm nóng (Biên Hòa, Phù Cát, A Lưới…); tiếp tục nghiên cứu, phát hiện các điểm nóng khác;

e. Thực hiện chăm sóc y tế, phục hồi chức năng, tư vấn sinh sản đối với con người.

6. Hỗ trợ kinh phí để thực hiện các nhiệm vụ về tuyên truyền hậu quả của cuộc chiến tranh hóa học do Mỹ tiến hành tại Việt Nam; nhiệm vụ đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân; thực hiện chế độ, chính sách đối với nạn nhân.

g. Đẩy nhanh tiến độ thực hiện Đề án Khu chứng tích chiến tranh về CĐHH ở Việt Nam tại A Lưới, Thừa Thiên Huế.

Nguyễn Bá Bồng

Phó Ttrưởng ban TC-CS Trung ương Hội